Het bekendste kasteel en monument van Duitsland fascineert en inspireert mensen overal ter wereld. Nieuwe lichtoplossingen verlichten ’s nachts de ontelbare architecturale details.
Het sprookjeskasteel van de Duitsers – wereldwijd beroemd Schloss Neuschwanstein in Beieren is het onvoltooide architecturale kunstwerk van koning Ludwig II. Het toevluchtsoord van de mensenschuwe bedenker en opdrachtgever is tegenwoordig een echte trekpleister. Gemiddeld laten jaarlijks 1,5 miljoen bezoekers zich betoveren. Per dag dompelen 10.000 bezoekers zich onder in de sprookjeswereld. Hoewel niet bedoeld als representatief bouwwerk voor machtsvertoon vormt het toch al vanaf kilometers afstand een adembenemend monument: in het donker huldigt intelligent en doordacht toegepast licht dit bekendste monument van Duitsland.
Schloss Neuschwanstein heeft een uniek effect op de mens. Er zijn ontelbare details te ontdekken die zijn geïnspireerd op verschillende culturen en bouwtijdperken.
Lichtontwerper Walter Bamberger heeft met zijn ingenieursbureau het nieuwe lichtontwerp rondom het sprookjeskasteel gemaakt en uitgevoerd. Hiervoor hield hij zich intensief bezig met opdrachtgever koning Ludwig II en de bouwgeschiedenis. ’’De verfijndheid en de gedetailleerdheid van de architectuur zijn fascinerend en uitdagend tegelijk’’, zegt Bamberger. ’’Om deze zo uit te werken dat ze, ook vanaf kilometers afstand, zichtbaar hun effect ontplooien, was de grootste uitdaging.’’
Toen de oude buitenverlichting uit de jaren 80 (’’die was alleen maar fel!’’) vervangen zou worden door moderne, energiebesparende en insectvriendelijke LED-verlichting, wees het Beierse kasteelbeheer als laatste beslissende instantie reeds bestaande verlichtingsconcepten af. In plaats daarvan verwezen zij de verantwoordelijke gemeente Schwangau naar het bureau van Walter Bamberger.
Ook de specialist voor bijzondere lichtscenario’s was pas in tweede instantie tevreden met de presentatie, die zich ’’uitdrukkelijk moest onderscheiden van een profane, alledaagse belichting’’. Het ontwerp van het ingenieursbureau oogstte veel enthousiasme bij de beheerders van het architecturale kunstwerk.
De oplossing van Bamberger: Wat betreft licht- en schaduweffect aan de overdreven kant, alsmede de details zodanig uitwerken alsof Neuschwanstein een laagje poedersuiker heeft gekregen. ’’Men moet de filosofie van het kasteel, dat tenslotte nooit helemaal is afgemaakt, op zich laten inwerken.’’
Een toren die doet denken aan een minaret en die uiting geeft aan de liefde van koning Ludwig II voor de Ottomaanse cultuur, maakt deel uit van het optische samenspel met burchtelementen uit de Middeleeuwen en het effect van een Romeinse wachttoren.
’’Wij hebben Neuschwanstein met zijn ontelbare invloeden en accenten quasi gedemonteerd en in stukken verdeeld.’’
Walter Bamberger, lichtontwerper
🔵 Lichtmast met schijnwerpers 1 Poortgebouw 2 Vierkante toren 3 Onderste binnenplaats van het kasteel 4 Bovenste binnenplaats van het kasteel 5 Ridderburcht 6 Kemenade 7 Trappentoren 8 Grote zaal
Onmiskenbare foto’s bij nacht: Het kasteel gaat slapen
Walter Bamberger beschrijft zijn ontwerp voor het lichtscenario voor Schloss Neuschwanstein als volgt: ’’De architecturale elementen zoeken en van de gevel aflezen!’’ Gerichte schaduweffecten geven het kasteel s’ nachts en vanaf grote afstand nog altijd een plastisch effect. ’’Voor elke afzonderlijke situatie van deze architectuur, die door koning Ludwig zelf is ontworpen, hebben wij armaturen met overeenkomstige lichtverdeling en het vermogen gezocht,’’ legt Walter Bamberger uit. ’’Wij hebben ook het licht in afzonderlijk elementen onderverdeeld.’’
Voor het creëren van de ruimtelijke diepte en het variëren van de hoeveelheid licht boden de verschillende BEGA-schijnwerpers een ideaal realisatieniveau. "De BEGA portfolio biedt ons veel speelruimte en voor de verlichting van het kasteel bij nacht hebben we alles behoorlijk door elkaar gehutseld’’, zegt Walter Bamberger. Elf verschillende high-performance-, standaard en compacte schijnwerpers accentueren Schloss Neuschwanstein vanaf grote afstand. De beschikbaarheid van afzonderlijke schijnwerpers in verschillende lichtsterkteverdelingen en lichtopbrengsten heeft ertoe bijgedragen dat het concept van Walter Bamberger voor het wereldberoemde kasteel perfect is geïmplementeerd.
’’Mijn motto was: het kasteel gaat slapen! Zoiets heb ik nooit eerder gedaan’’
Walter Bamberger, lichtontwerper
Om de unieke kenmerken in hun totaliteit te verlichten was niet de enige grote uitdaging. Walter Bamberger experimenteerde met een unieke verlichting van het kasteel bij nacht: ’’Het licht diende niet alleen maar uit te gaan,’’ legt de ingenieur uit. De toeschouwer wordt kort voor 23 uur getrakteerd op een schouwspel, waarbij eerst de middelste elementen van het kasteel in de duisternis van de nacht verdwijnen. Behoedzaam wordt het licht gedimd en gedoofd. ’’Daarna lijkt het vanaf grote afstand alsof de beide dominante torens twee kastelen zijn. Dat zijn unieke beelden,’’ benadrukt Walter Bamberger. Na verdere verlichtingsscenario’s legt Schloss Neuschwanstein zich dan eindelijk te rusten.
Over dit alles zweeft de mythe van een kunstwerk uit de 19de eeuw. Walter Bamberger typeert de fascinatie voor Neuschwanstein als volgt: ’’Het is heel speciaal om aan een dergelijk bekend bouwwerk te mogen werken en het maakt ons trots.’’
